وابستگی صندوق‌های بازنشستگی به منابع بودجه عمومی بیشتر شده است كاهش اشتغال، تغییرات جمعیتی، افزایش تعداد بازنشستگان و مستمری‌بگیران همچنین مشكلاتی كه در سال‌های اخیر گریبان‌گیر اقتصاد ایران شده، صندوق‌های بازنشستگی را نیز تحت‌تاثیر قرار داده به‌گونه‌ای‌كه باعث شده حیات اقتصادی چندین میلیون بازنشسته به صورت مستقیم به بودجه عمومی دولت متصل باشد. این وابستگی در سال‌های اخیر كه تحریم‌ها، فضای اقتصادی را پیش‌بینی‌ناپذیر كرده، بیشتر شده به گونه‌ای كه دولت باید در هر سال منابع تزریقی به برخی از صندوق‌های بازنشستگی را افزایش دهد تا اقتصاد بازنشستگان و مستمری‌بگیران به مخاطره نیفتد.براساس داده‌های بودجه 1401 اعتبار تخصیص داده‌شده به صندوق‌های بازنشستگی در سال 1401 به 217 هزار میلیارد تومان رسیده كه سهم دو صندوق بازنشستگی كشوری و سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح حدود 210.3 هزار میلیارد تومان است؛ دولت در حالی قرار است در سال آتی بیش از 96 درصد اعتبار تخصیصی خود به صندوق‌ها را به این دو صندوق دهد كه وضعیت بازار كار و خروج متقاضیان از آن، كاهش نرخ مشاركت اقتصادی و مهاجرت افراد به سایر كشورها می‌تواند طی بازه كوتاهی به بی‌ثباتی و نابسامانی اكثر صندوق‌های بازنشستگی دامن زند. اگر به تمام این موارد پیش‌بینی‌ناپذیری اقتصادی نیز افزوده شود، در این صورت پایداری اقتصادی صندوق‌ها در معرض مخاطرات بیشتری قرار خواهد گرفت و اگر مشكلات مالی دولت مانند میزان درآمدهای نفتی یا كسری بودجه تغییرات شگرفی داشته باشد، در این صورت چالش صندوق‌ها نیز شدت بیشتری خواهد گرفت. از آنجایی كه حیات اقتصادی بازنشستگان و مستمری‌بگیران به صورت كامل بستگی به صندوق‌های بازنشستگی دارد، با هر تكانه مالی در بودجه، وضعیت معیشتی حدود سه میلیون و 600 هزار بازنشسته و مستمری‌بگیر دو صندوقی كه بیشترین اعتبار را از بودجه دریافت می‌كنند، در هاله‌ای از ابهام قرار می‌گیرد. 4 صندوق قادر به تامین نیازهای مالی‌شان نیستند 18 صندوق بازنشستگی در كشور وجود دارد كه 23.6 میلیون نفر مشترك اصلی و مستمری‌بگیر را تحت پوشش خود قرار داده است. از این تعداد، 4 صندوق قادر به تامین نیازهای مالی بازنشستگان خود با تكیه بر منابع داخلی نیستند. بنابراین هر ساله در بودجه كشور ردیفی برای كمك به آنها در نظر گرفته می‌شود. این «رقم درنظرگرفته‌شده» در فاصله سال‌های 93 تا 1401 حدود 623 درصد افزایش داشته و از 30 هزار میلیارد تومان به 217 هزار میلیارد تومان رسیده؛ در سال 93 حدود 12 درصد از بودجه عمومی دولت برای جبران منابع مالی به برخی صندوق‌های بازنشستگی واریز می‌شد اما در سال آتی قرار است 19.7 درصد از بودجه عمومی دولت به صندوق‌های بازنشستگی برسد. براساس اعلام مركز پژوهش‌های مجلس چهار صندوق بازنشستگی كشوری، سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح، صندوق بازنشستگی كاركنان فولاد و صندوق وزارت اطلاعات قادر به پرداخت حقوق بازنشستگان و مستمری‌بگیران خود نبوده و از این رو نیازمند كمك‌های دولتی هستند. البته كه ذكر این چهارصندوق بدین معنا نیست كه مابقی وضعیت بهتری دارند، بلكه بدان معناست كه سایر صندوق‌ها می‌توانند از طریق دستگاه‌های مادر، كمبود خود را جبران نمایند؛ مانند جبران كسری 1200 میلیارد تومانی صندوق كاركنان صداوسیما در سال جاری از محل بودجه این سازمان. سهم 97 درصدی چهار صندوق از كل بازنشستگان كشور صندوق‌های بازنشستگی كشوری، سازمان تامین اجتماعی، نیروهای مسلح و صندوق روستاییان و عشایر حدود 22.98 میلیون نفر و سایر صندوق‌ها نیز براساس داده‌های سال 96 بین 700 تا 800 هزار نفر مشترك اصلی و مستمری‌بگیر دارند. مركز پژوهش‌های مجلس در گزارش خود صندوق بازنشستگان كشوری را بزرگ‌ترین و مهم‌ترین صندوق وابسته به بودجه عمومی دولت معرفی كرد كه در صورت عدم تخصیص اعتبار در بودجه سنواتی، معیشت حدود 2 میلیون و 500 هزار مشترك آن در معرض خطر قرار می‌گیرد. اگرچه وضعیت برای بزرگ‌ترین صندوق بازنشستگی كشور، سازمان تامین اجتماعی نیز به خوبی پیش نمی‌رود و شاخص «نسبت پشتیبانی» آن در سال 99 به كمترین رقم از سال 88 تاكنون رسیده است. نگرانی صندوق‌ها از كمبود بیمه‌شونده نسبت پشتیبانی یا همان جریان ورود منابع مالی به جریان خروج از صندوق‌ها كه برابر با نسبت تعداد بیمه‌شدگان به كل مستمری‌بگیران است، هر چه این رقم بزرگ‌تر باشد نشان می‌دهد كه صندوق می‌تواند با اتكا به منابع مالی خود از عهده پرداخت حقوق بازنشستگان و مستمری‌بگیرانش برآید. در 12 سال اخیر این نسبت كاهش داشته و از 6.82 در سال 88 به 4.41 در سال گذشته رسید. مركز پژوهش‌های مجلس چند عامل را بر كاهش نسبت پشتیبانی موثر می‌داند؛ فاصله حدود 25 ساله میان سن بازنشستگی و نرخ امید به زندگی در كشور در سال 94 و بازده پایین سرمایه‌گذاری صندوق‌ها. براساس گزارش‌های متعدد عدم پرداخت بدهی دولت به صندوق‌های بازنشستگی و واگذاری بنگاه‌های غیرسودده در قالب رد دیون از مهم‌ترین دلایلی است كه باعث شده صندوق‌ها نتوانند آنگونه كه باید از جهت سرمایه‌گذاری، به درآمدزایی برسند. این مركز در بخش دیگری از گزارش خود نشان داد كه دو صندوق بزرگ بازنشستگی كشور، سازمان تامین اجتماعی و صندوق بازنشستگی كشوری در سال‌های اخیر كمتر از 15 درصد از درآمد خود را از سود حاصل از سرمایه‌گذاری‌ها كسب كرده و مابقی را نیز از محل اعتبارات عمومی یا حق بیمه شاغلان تامین كرده‌اند. وزن بیشتر صندوق بازنشستگی كشوری در اعتبار‌گیری از بودجه كل اعتبارات اختصاص‌یافته به صندوق‌های بازنشستگی از بودجه عمومی كشور در سال 93 حدود 30 هزار میلیارد تومان بود كه با استناد به اعداد و ارقام بودجه 1401 قرار است به 217 هزار میلیارد تومان برسد؛ صندوق بازنشستگی كشوری با وجود اینكه كمتر از صندوق سازمان تامین اجتماعی مشترك اصلی دارد، اما حدود 135 هزار میلیارد تومان از بودجه عمومی، اعتبار دریافت می‌كنند. مركز پژوهش‌های مجلس پیش‌بینی كرده كه در صورت تداوم روند موجود و ضریب 10 درصدی برای افزایش حقوق‌ها در سال آتی كل مصرف صندوق بازنشستگی كشوری 155 هزار میلیارد تومان است كه باید از محل اعتبارات دولتی و كسورات بازنشستگی تامین شود. منابع اختصاص‌یافته به صندوق بازنشستگی كشوری در منابع عمومی بودجه در حالی به 135 هزار میلیارد تومان می‌رسد كه افزایشی 18 درصدی نسبت به بودجه سال جاری داشته است. منابع اختصاص‌یافته به سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح در منابع بودجه عمومی نیز با افزایشی 33 درصدی به 75.3 هزار میلیارد تومان رسید. نكته‌ای كه در گزارش این مركز وجود دارد كاهش 94 درصدی اعتبارات تخصیص داده‌شده به سازمان تامین اجتماعی است؛ به گونه‌ای كه كل اعتباری كه به این سازمان داده می‌شود 5.6 هزار میلیارد تومان است. اگرچه در بودجه 1401 اعتباری برای رد دیون دولت به سازمان تامین اجتماعی در نظر گرفته نشده كه این امر برخلاف برنامه ششم توسعه است. در سال جاری حدود 89 هزار میلیارد تومان به عنوان رد دیون به این صندوق پرداخت شده است. حذف ردیف اعتبار رد دیون در بودجه 1401 در حالی است كه هیات دولت دوازدهم در تیرماه سال جاری با «با واگذاری ۱۳۰ هزار میلیارد تومان سهام دولت برای تقویت تامین اجتماعی و افراد تحت پوشش صندوق‌های بازنشستگی كشوری، لشكری و فولاد، عشایر و روستاییان» موافقت كرده بود.